مولانا و معنی انگیزی او در دیوان کبیـر به مضراب موسیقی

author

عباس کی منش استاد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی – واحد کرج- ایران

Abstract:

در شعر فارسی هیچ شاعری در شرح و تعبیر مضامین حکمی و عرفانی به اندازة مولانا جلال الدین محمد بلخی رومی (604 - 672 هـ. ق) از اوزان و ظرفیتهای گوناگون موسیقی بهره برنگرفته است و هیچ سخنوری به اندازة مولانا پای موسیقی را در مضامین گوناگون شعر در میان نکشیده و در تبیین مباحث عرفانی و حکمی چنگ در چنگِ موسیقی نداشته است و در حدّ مولانا از اصطلاحات موسیقایی و نام موسیقیدانان و نیز نام سازها اعم از بادی و ضربی در بیان حقایق عرفانی مایه برنگرفته و در استفاده از افاعیل عروضی و اوزان دوری و اوزان مختلف در یک غزل و جادوی مجاورت حروف و کلمات و انگیزش معانی مختلف در اصطلاحات عرفانی بهره نیافته است، حتّی در عرفان عاشقانه، هیچ شاعری در بیان آداب عبادات و سیر و سلوک که از تعلیمات متداول صوفیه است به اندازة جلال الدین دست در گردن عروس دلربای موسیقی نداشته و در استفاده از کتب و رسایل عرفا و معارف مأثوره از بزرگان این سلسله مانند او منشأ هدایت طالبان طریقت و شریعت و حقیقت نبوده است.

Upgrade to premium to download articles

Already have an account?login

similar resources

امیرخسرو دهلوی و موسیقی دیوان او

در این مقاله کوشش شده است که در احوال امیر خسرو و مرشد وی، نظام الدین اولیا، سخنی هر چند کوتاه در میان آید و نگاهی گذرا به محیط زندگانی امیرخسرو از چشمانداز موسیقی کرده شود و نقش خسرو در پیوند موسیقی ایران و هند مورد بررسی قرار گیرد و ویژگیهای موسیقیایی شعر وی در ترازوی عروض فارسی سنجیده شود و هنر شاعری وی نموده آید.

full text

امیرخسرو دهلوی و موسیقی دیوان او

full text

قبولی و دیوان او

full text

موسیقی کناری در رباعیات مولانا

یکی از عوامل موسیقی بخش در شعر، موسیقی کناری است که مهمترین جلوههای آن قافیه و ردیف است. مولانا در کاربرد قافیه و ردیف در رباعیهای خود شگفتیهای زیادی از خود نشان داده است. درواقع وی به بار فونتیکی یا موسیقی کناری میاندیشیده است. از اینرو گاه در ساختار کاملاً طبیعی و بیتکلّف برای تأکید و تکمیل وزن یا غنای موسیقایی کلام قافیه و ردیف را در رباعیات خود تکرار میکند یا آن را در مصراع سوم نیز ل...

full text